Praktische info: een huisarts regelen in Italië

In een vorige blog schreef ik al dat je in Italië wel een privé-zorgverzekering af kunt sluiten, maar dat de huisarts daar niet onder valt, omdat die onderdeel uitmaakt van de nationale, publieke gezondheidszorg (Servizio Sanitario Nazionale), waarvoor je je eerst moet inschrijven. Vandaag zal ik uitleggen wat de SSN is, welke zorg eronder valt en hoe wij ons uiteindelijk hebben weten in te schrijven.

De enige grote fout die je hierbij eigenlijk kunt maken is denken dat het makkelijk zal gaan, want de kans is groot dat het wel wat moeite zal kosten. Dus bereid je erop voor om veel geduld te hebben, rustig te blijven vragen welke documenten je precies nodig hebt en om meerdere keren terug te komen. Dan gaat het waarschijnlijk allemaal uiteindelijk wel lukken.

Ik probeer alles zo uitgebreid en duidelijk mogelijk uit te leggen, dus lang verhaal-alert! Voor ik begin, lees ook nog even onze disclaimer, want de informatie die ik geef kan natuurlijk verouderen en is puur gebaseerd op onze ervaringen. Als je iets zeker wilt weten, vraag het dan altijd na bij de betreffende instanties.

Wat is de SSN en welke zorg valt eronder?
De gezondheidszorg in Italië is heel anders georganiseerd dan in Nederland. Waar wij allemaal verplicht elke maand zo’n 100 euro neertellen voor onze verzekering, zijn de Italianen vanaf hun geboorte verzekerd binnen het nationale systeem van gezondheidszorg (SSN), zonder dat ze daarvoor hoeven te betalen. Natuurlijk, de overheid bekostigt de SSN met de belastingen, dus indirect betalen de Italiaanse burgers er natuurlijk wel voor, maar toch ben ik wel onder de indruk van hoe goed dit geregeld is hier. Zelfs als toerist word je geholpen door de SSN bij urgente gezondheidsproblemen of noodzakelijke behandelingen, als je je Nederlandse zorgverzekeringspasje en je ID kunt laten zien.

Dat is mooi allemaal hè? Maar ja, wat als je geen Italiaan en geen toerist bent? Dan val je eigenlijk in een soort gat van waaruit je je toch dit systeem binnen zal moeten wurmen, zodat je naar de huisarts kunt. Hoe dan? Dat zal ik later uitleggen, eerst maar even jullie lekker maken met alle (bijna) gratis gezondheidszorg die de SSN te bieden heeft.

Alle behandelingen die door de SSN gratis of tegen lage kosten aangeboden moeten worden aan degenen die zijn ingeschreven, heten de LEA (Livelli Essenziali di Assistenza). De LEA zijn verdeeld in drie niveaus: preventie (o.a. vaccinaties en controles), lokale zorg (o.a. huisarts en medicatie) en zorg in het ziekenhuis (o.a. eerste hulp, operaties en spoedopnames). Opvallend is dat de tandarts er niet in zit, dus vandaar al die Italianen met slechte gebitten. Ik moet de eerste tiener met een beugel hier ook nog tegenkomen. Andres, onze steun en toeverlaat bij de universiteit, vertelde dat hij altijd naar de tandarts gaat via Groupon en dat hem dat prima bevalt. Wij wisten echt even niet wat we moesten zeggen. Maakt hij nou een grapje? Maar nee, zo gaat dat dus blijkbaar.

Ik zei het al, de behandelingen zijn gratis of bijna gratis en dat brengt me op een ander fenomeen: de ‘tickets’. Een ticket is een gereduceerde rekening die je moet betalen voor medicijnen of sommige specialistische behandelingen. Het is mij niet duidelijk hoe de uiteindelijk kosten worden bepaald of voor welke behandelingen je wel of niet moet betalen, zelfs niet na uitgebreid googlen, dus die informatie moet ik jullie schuldig blijven. Voor medicijnen met recept weet ik inmiddels dat je in Verona per verpakking 2 euro moet betalen. Het hilarische is dat dat per regio ook weer verschilt en de mensen in Veneto maken zich graag boos over het feit dat zij meer kwijt zijn aan ticketkosten dan hun Zuid-Italiaanse landgenoten.

Is je inschrijving gratis of moet je betalen?
Om gebruik te kunnen maken van al deze fijne voorzieningen, moet je je als nieuwe inwoner van Italië hiervoor inschrijven. Soms is dat gratis (voor o.a. werknemers) en soms moet je ervoor betalen (o.a. studenten, au pairs en vrijwilligers). In deze Engelstalige brochure uit 2010 (pdf) kun je lezen of je voor de SSN moet betalen en je vindt er meer informatie over de SSN. De prijs kan verschillen per regio en is vaak lager voor studenten. Ook handig om te weten: je betaalt per kalenderjaar. Dus stel, je schrijft je in op 21 december, dan betaal je voor de laatste 10 dagen van het jaar evenveel als voor het hele volgende jaar. Wat? Ja, echt! Maar nu weet je het, dus dan kun je er rekening mee houden.

Hoe kun je je inschrijven bij de SSN?
Als je in Italië een medico di base (huisarts) en een tessera sanitaria (kaart die bewijst dat je recht hebt op medische zorg) wilt aanvragen, moet je over het algemeen naar de Azienda Sanitaria Locale (ASL, spreek uit asluh) om je in te schrijven bij de SSN. Maar verbazingwekkend genoeg verschilt de naam van deze instelling per regio, dus gaan we in Verona niet naar de ASL, maar naar de AULSS (Azienda - Unità Locale Socio Sanitaria). Op Wikipedia vind je een overzicht van de verschillende namen per regio.

In Verona is de AULSS onderverdeeld in twee districten met verschillende sedi (kantoren). Binnen je district mag je zelf kiezen naar welk kantoor je gaat, dus ik zou zeggen eentje dichtbij je huis. Wij zijn naar Via Bengasi 4 gegaan, dat zit naast het ziekenhuis en grappig genoeg naast een instelling voor mentale gezondheidszorg. Als je een arbeidscontract hebt in Italië, moet je de volgende (originele) documenten kunnen laten zien bij je aanvraag (en neem voor de zekerheid ook van alles alvast een kopie mee):

- Arbeidscontract
- Codice fiscale (belastingnummer)
- Meest recente loonstrook
- Paspoort / ID-kaart
- 'Attestazione di iscrizione anagrafica per i cittadini europei' (bewijs dat je bent ingeschreven bij de gemeente)

Maar ik heb op deze blog gelezen dat een studente in Rome juist de volgende documenten mee moest nemen:

- Permesso di soggiorno (verblijfsvergunning)
- Codice fiscale (belastingnummer)
- Paspoort / ID-kaart
- Bewijs van betaling SSN
- Autocertificazione di residenza / domicilio (verklaring van woonplaats die je zelf invult)

Dus wat moet je nou precies meenemen? De enige die je dat kan vertellen is je locale ASL-medewerker. Ga er dus een keer heen met alle documenten die je hebt en kijk hoe ver je daarmee kunt komen. Als er iets ontbreekt, vertellen zij je wel wat je nodig hebt en hoe je eraan kunt komen. Onze eerste poging liep bijvoorbeeld vast op het inschrijvingsbewijs bij de gemeente. We hadden wel een ‘certificato’ van inschrijving, maar dat is nog geen ‘attestazione’, natuurlijk! Daarvoor moesten we dus bij de gemeente Verona zijn. Voor Christo ging dit vrij makkelijk, omdat hij een vaste baan heeft. Uiteindelijk had ik voor hem bij de gemeente het volgende nodig:

- 2x marca da bollo van 16 euro (fiscale zegel, kun je kopen bij de tabaccheria)
- 0,52 euro administratiekosten, contant afrekenen
- Ingevuld aanvraagformulier 'richiesta di attestazione di iscrizione anagrafica per i cittadini europei' (te downloaden op de site van de gemeente)
- Meest recente loonstrook
- Kopie van het arbeidscontract
- Certificato di delega (Bewijs dat ik voor Christo dit document mocht aanvragen en ophalen. Dit mag je zelf schrijven/invullen en op deze site kun je onderaan de pagina een voorbeeld vinden)

Voor mij wilden ze de attestazione echter niet afgeven, omdat ik geen eigen inkomen had. Dit ondanks het feit dat we getrouwd zijn en ik de internationale huwelijksakte bij me had. Daar schoot ik best van in de stress, in de eerste plaats omdat de baliemedewerkster heel bot was en letterlijk zei ‘ga jij eerst maar werk zoeken, dan praten we wel weer verder’, terwijl ik daar super m’n best zat te doen op al die ingewikkelde bureaucratische Italiaanse woorden. Ten tweede omdat ze me het idee gaf dat zelf werk vinden de enige mogelijkheid was, waardoor ik dacht dat ik de komende jaren zonder huisarts zou komen te zitten als ik geen werk zou vinden. Na veel aandringen vertelde ze me uiteindelijk dat er toch een andere mogelijkheid was en die was eigenlijk heel simpel: Christo moest een verklaring (dichiarazione di risorse economiche) tekenen dat hij bereid en in staat was om mij te onderhouden. Ik moest de volgende keer dezelfde documenten die hierboven staan + die verklaring meenemen en toen verliep alles als een zonnetje.

Vervolgens zijn we met deze inschrijvingsbewijzen van de gemeente teruggegaan naar de AULSS, waar het gelukt is om een tessera sanitaria (zorgverzekeringspas) aan te vragen voor Christo die 1 jaar geldig is, omdat hij geen vast maar een tijdelijk contract voor 3 jaar heeft. Volgend jaar moeten we dus weer terug om de inschrijving te vernieuwen, maar dat zien we dan wel weer. Christo kan nu in ieder geval naar de huisarts.

Helaas was het voor mij wederom niet zo makkelijk, want ook de AULSS wilde zeker weten dat Christo mij kon en wilde onderhouden. Daarvoor wilden ze Christo’s belastingaangifte zien en het was nog niet erg makkelijk om die in te vullen. Zelfs zo niet makkelijk dat ik er een aparte blog aan ga wijden om uit te leggen hoe en wat je dan precies moet doen. Maar toen we dus inmiddels voor de derde keer terugkwamen bij de AULSS mét het belastingformulier, mochten we ook voor mij een huisarts uitkiezen.

Je mag zelf weten wie je kiest, maar je krijgt alleen een lijst met namen en adressen, dus vraag van tevoren eens aan je buren waar zij naar de huisarts gaan en of ze tevreden zijn. Of google wat de dichtstbijzijnde huisartsenpost is en schrijf je daar in. De kans dat je een huisarts kunt vinden die Engels spreekt is vrij klein en de kans dat ze je bij de AULSS informatie kunnen geven over welke huisartsen Engels spreken, is nog veel kleiner, dus schrijf je maar vast in voor de eerstvolgende Italiaans-cursus!

Hoezee, het is gelukt om je in te schrijven!
De felbegeerde tessera sanitaria viel uiteindelijk vanzelf bij ons in de brievenbus. De eerste paar maanden vroeg ik me wel af waarom we nou al die moeite hadden gedaan, alleen om naar de huisarts te kunnen. Waar heb je nou eigenlijk een huisarts voor nodig? Maar toen kreeg ik een blaasontsteking en was ik wel heel blij om even naar de huisarts te kunnen om (volgens de Italiaanse gewoonte bij alle kleine ongemakken) een recept voor antibiotica te krijgen.

Ook nog wel interessant om te vermelden: bij onze dokter moet je bellen voor een afspraak, maar sommige dokters werken met een first-come-first-serve-systeem. Daarom zie je wel eens vroeg ‘s ochtends al een extreem lange rij bij bepaalde dokters staan. Niet ideaal! Maar het afsprakensysteem is ook verre van perfect, want als ik bel voor een afspraak, geven ze me steeds in eerste instantie een afspraak voor volgende week. Pas als ik zeg dat het extreem urgent is, kan ik dezelfde of de volgende dag komen.

Ook dan moet je je wel voorbereiden op lange wachttijden, want de dokter heeft altijd drie afspraken tegelijk om 11:50, terwijl er ook al drie mensen zitten voor 12:00. Zo’n afspraak verloopt dus niet erg relaxed en je staat binnen een minuut weer buiten, meestal met een recept voor antibiotica. Of als je extreem veel last van je buik hebt, raadde de dokter me aan om yoghurt op te lossen in water en dat twee keer per dag te drinken. Oké... Huismiddeltjes en als dat niet werkt antibiotica: de slogan van de Italiaanse gezondheidszorg. Maar ik ben al lang blij dat het gelukt is.

P.S. Mocht je naar de huisarts gaan om een ziekteverklaring voor je werk te regelen (ja, dat is een ding hier!), dan kan het zijn dat de dokter je zonder al te veel te zeggen met een post-it met een paar cijfertjes erop weer naar buiten gooit. Moet je dat inleveren bij je werkgever? Nee joh, iedereen weet toch dat je naar de website van het Istituto Nazionale della Previdenza Sociale (INPS) moet gaan, daar de nummertjes en je codice fiscale moet invullen en dat je certificaat dan vanzelf op het scherm verschijnt? O ja, nu je het zegt, dat wist ik best 😉