TERRA DI MEZZO
Terra di Mezzo (Aarde van het Midden), zo heet de boekwinkel in Bussolengo. Eerst vond ik het maar een vreemde naam, totdat ik in de etalage keek en er voornamelijk fantasy-boeken zag staan. Wat blijkt? Terra di Mezzo betekent Midden-aarde oftewel Middle-earth uit Lord of the Rings. Lord of the Rings is in het Italiaans dan weer Il Signore degli Anelli en ook bij Game of Thrones moet je even nadenken, want dat is Il Trono di Spade (de troon van zwaarden). Best verwarrend, maar als je het eenmaal weet is het juist weer leuk.
BRACCIA CORTE
“Avere le braccia corte” betekent letterlijk ‘korte armen hebben’, maar het kan ook betekenen dat iemand gierig (tirchio) is. Wij hadden daar zelf als reden voor bedacht dat je nooit kunt betalen als je armen te kort zijn om bij je portemonnee te kunnen, maar er blijkt ook een meer plausibele verklaring te zijn voor deze uitdrukking.
In vroeger tijden verkochten stoffenhandelaren hun waar niet per meter, maar per ‘braccio’ (arm). Als zo’n koopman fraudeerde met deze lengtemaat en zo zijn klanten evenveel liet betalen voor een ‘korte arm’, dan belazerde hij ze en kwam hij waarschijnlijk al gauw bekend te staan als gierig. Wij gebruiken nu om een gierig persoon aan te duiden ook de term T-rex. Je begrijpt vast wel waarom:
BIMBO
In Italië verkopen ze fietsen die alleen geschikt zijn voor bimbo’s. Ze hebben ook boeken speciaal voor bimbo’s en bimbo’s hebben hier ook hun eigen kledingafdeling. Bijzonder hè? Nou, niet echt. Maar dan moet je wel weten dat bimbo de afkorting is van bambino en dus ‘kind’ betekent. Je kunt ook het woord bambina afkorten tot bimba, een klein meisje, en bimbi zijn dus kinderen. Toch moet ik altijd een beetje lachen als ik de Bimbo-store zie, natuurlijk is dat een speelgoedwinkel.
GEKKO
Eindelijk een Italiaans woord dat we in één keer begrijpen! Naast de reuzesprinkhaan (cavalletta), de hagedis (lucertola), de vlinder (farfalla) en de rups (bruco), hebben we deze herfst ook een paar keer een gekko op het balkon gezien. Wat een schattig beestje, met z’n vingers wijd tegen de muur aan geplakt. Maar let op: Italiaans zou Italiaans niet zijn als er geen addertje onder het gras zat. Gekko spreek je namelijk niet uit als gekko, maar meer als Jack-o. Op papier heel duidelijk dus, maar als je het hoort bijna onherkenbaar.
SEI FUORI!
Je bent buiten! Dat is de letterlijke betekenis van sei fuori. Maar aan de toon waarop het vaak naar iemands hoofd geschreeuwd wordt, merk je ook wel dat dat niet de hele betekenis is. Het is eigenlijk een afkorting van sei fuori di testa, je bent buiten je hoofd, oftewel helemaal gestoord. In het Engels kun je dit ook zeggen (you’re out of your mind), maar in het Nederlands kennen we deze mooie uitdrukking eigenlijk niet. Toch wel goed om te weten wat je uit je autoraampje kunt schreeuwen als je voor de zoveelste keer afgesneden of rechts ingehaald wordt.
MULTIPLA
Toen het Italiaanse autobedrijf Fiat jaren geleden de Multipla uitbracht, vond ik het net als iedereen een spuuglelijke auto, maar ik vond de naam zo mogelijk nog lelijker. Je wilt toch niet dat de naam van je auto rijmt op multivla? Maar de tijd ging voorbij en ik vergat de lelijke auto met z’n domme naam. Tot ik er laatst eentje zag rijden en me realiseerde waarom hij zo heet. Multiplo is Italiaans voor ‘meervoudig’ en omdat een auto, una macchina, altijd een dame is, staat het in de vrouwelijke vorm. Je zou dus kunnen denken aan een multifunctionele auto. Maar ik dacht alleen aan multivla! Daar hebben ze bij Fiat denk ik alleen nog nooit van gehoord.
CAPRIFOGLIO
Kamperfoelie. Ken jij een Hollandsere plantennaam? Ik dacht dus van niet, maar nu blijkt dat de Nederlandse naam van deze heerlijk ruikende struik gewoon een verbastering is van de Italiaanse naam caprifoglio. Caprifoglio betekent letterlijk ‘geitenblad’. Is dat omdat de bladeren op de oren van geiten lijken? Of omdat geiten deze plant graag eten? Geen idee, maar ik weet nu in ieder geval wel waar de naam vandaan komt!
PRECIPITEVOLISSIMEVOLMENTE
Dit woord betekent 'supersnel', 'als een speer', maar dat is niet zo belangrijk. Wel dat het met 26 letters een van de allerlangste Italiaanse woorden is. Niet hét langste, die eer gaat naar psiconeuroendocrinoimmunologia (30 letters), de studie naar de wisselwerking tussen de psyche, het zenuwstelsel en het immuunsysteem. Maar precipitevolissimevolmente staat er wel om bekend dat het het langste woord is, en dat al sinds het in de 17e eeuw bedacht werd. Eigenlijk is het niet eens een echt woord, de overtreffende trap van precipitevolmente is eigenlijk precipitevolissimamente, maar met een beetje dichterlijke vrijheid is toch dit mooie woord eruit gekomen. Probeer het maar eens 3x snel achter elkaar te zeggen. Mij lukt het nog niet!
PRIMA
Prima, hoe vaak zeg je dat niet per dag? Ik in ieder geval best wel vaak. Terwijl het eigenlijk een 100% Italiaans woord is. Primo betekent ‘eerste’ en de vrouwelijke vorm daarvan is prima. Ik heb gelezen dat het in het Nederlands terecht is gekomen via de handel, omdat producten van de hoogste kwaliteit werden aangeduid met prima, secunda en terza kwaliteit. Vandaar dat prima ‘goed’ begon te betekenen en daarna ook ‘oké, in orde’. Prima, toch?
BOH
In het Italiaans kun je niet alleen communiceren met woorden, maar ook (en vooral) met handgebaren en geluiden. Sommige van die geluiden worden zo vaak gebruikt dat het eigenlijk woorden zijn geworden, zoals boh. Als je ‘boh’ zegt, dan bedoel je ‘ik weet het niet’. Als iemand je vraagt waar iets gebleven is of wat je plannen zijn voor iets en je hebt geen idee, dan zeg je ‘boh’. Als je Italiaans-leraar je vraagt wat de betekenis van ‘boh’ is en je weet het niet, dan geef je natuurlijk het beleefde antwoord ‘non lo so’. Ik vind boh een fantastisch woord, want het is kort maar krachtig en iedereen zegt het hier de hele dag door.
Hier kun je nog een leuke video zien van een Italiaan die met z’n oma de betekenis van ‘boh’ uitlegt.
ANNIENTARE
Deze week was het thema van de taalcursus de eenwording van Italië oftewel de risorgimento tussen 1820 en 1870. Deze eenwording ging gepaard met veel geweld en oorlogen, wat ook weer een heel nieuw vocabulaire met zich meebrengt. Winnen van een vijandelijke macht heet bijvoorbeeld sconfiggere (verslaan) of superare (overwinnen), maar als de winst zo compleet is dat er van de vijand niks meer over is dan heet het annientare, tot niets (niente) reduceren. Ook het Engels en het Nederlands kennen dit woord: ver-niet-igen en an-nihil-ate. Niet de gezelligste woorden, maar wel mooi om te zien hoe zulke verschillende talen toch dezelfde woorden hebben!
CAMOMILLATI!
Eigenlijk is dit geen woord, maar een woordgrapje. Maar ik vond hem zo leuk, dat ik hem toch met jullie wilde delen. Als iemand zich enorm loopt op te winden, kun je (op eigen risico) zeggen ‘calma-ti’ oftewel ‘kalmeer jezelf, rustig aan’. Maar als je een grapje wilt maken, dan kun je ook zeggen ‘camomillati!’ oftewel ‘kamille jezelf’. Grote kans dat dit averechts werkt, maar wel leuk.
LECCA-LECCA
‘Lik lik’, dat is de letterlijke vertaling van lecca-lecca, het Italiaanse woord voor lolly. Voor mij klinkt dit als een woord speciaal voor kinderen, zoals tsjoektsjoek voor trein of woef voor hond. Maar nee, ook als een volwassene het over een lolly wil hebben, dan zegt hij lecca-lecca. Het klinkt ook wel een beetje als lekker-lekker en dat is het natuurlijk ook 😉
Si chiama Pietro e torna indietro.
‘Hij heet Pietro en hij komt terug.’ Best een raar antwoord op de vraag of je iets van iemand mag lenen, vind je niet? Maar ook leuk, want Italianen gebruiken deze opmerking graag om je subtiel duidelijk te maken dat ze hun uitgeleende spullen wel weer van je terug verwachten. Door het geleende een naam te geven, denk je er misschien eerder aan om Pietro ook echt weer terug te geven. Maar waarom Pietro en niet Mario of Gianluca? Waarschijnlijk heel simpel: Pietro rijmt zo mooi op indietro.
ZOOMARE
Ook de Italiaanse taal gaat met z’n tijd mee en leent wel eens een woord uit het Engels. Het leukste vind ik het als een Engels woord vervolgens een Italiaanse uitgang krijgt, zoals dat het Engelse to zoom de Italiaanse werkwoordsuitgang -are krijgt. Naast zoomare heb je ook scannerizzare, spoilerare, friendzonare en bloggare. Leuk, toch?
Soms leidt de Italiaanse uitspraak van leenwoorden ook tot interessante taferelen. Ken je bijvoorbeeld de film Ietsj? Daarmee bedoelen ze Hitch. Of wat is een akèr? Misschien raadde je het al, dat is een hacker. Of eet je wel eens een Manjoem? Dat is een Magnum-ijsje. Rare jongens, die Italianen.
NONTISCORDARDIMÉ
Dit woord ziet er raar uit, maar het is wel een echt Italiaans woord. Beter nog, het is eigenlijk een hele zin in één woord: non ti scordar(e) di me, vergeet mij niet. Scordare is het tegenovergestelde van ricordare (onthouden) met die mooie s- van ontkenning ervoor. Dus ook in het Italiaans heeft dit kleine blauwe bloemetje dezelfde naam als het Nederlandse vergeet-mij-nietje.
PADRINO
Padrino is weer zo’n leuk verkleinwoord dat eindigt op -ino. Padre betekent vader en padrino is dus letterlijk ‘vadertje’. Je padrino en madrina zijn in Italië je peetouders. Ze fungeren als getuigen bij je doop en mocht je ouders iets overkomen, dan zorgen ze voor je. Dat klinkt allemaal heel vriendelijk, maar het woord heeft ook een hele andere kant. ‘Il Padrino’ is namelijk de Italiaanse titel van misschien wel de bekendste film over Italianen. Bij ons is die film vooral bekend onder zijn Engelse naam: The Godfather. Zo verwijst het woord padrino dus ook naar de beroemde fictieve New Yorkse maffiabazen Vito en zijn zoon Michael Corleone.
SECCHIONE
Een secchio is een emmer, dus een secchione is een grote emmer. Maar dit woord heeft ook nog een andere leuke betekenis, namelijk studiebol! Het is niet altijd positief bedoeld, maar ik zou er niet mee zitten als iemand mij een grote emmer vol met kennis zou noemen.
PANTOFOLAIO
Je bent een pantofolaio geworden! Daar kun je iemand best een beetje mee beledigen, terwijl je letterlijk zegt dat diegene een pantoffelmaker is geworden. Valt wel mee toch, zou je zeggen? Maar een pantofolaio is ook iemand die het net iets te lekker vindt om thuis op de bank te blijven zitten en niks te doen. Tussen een huismus en een luiwammes in, zeg maar. Des te grappiger dus dat we in Padova op het Piazza Erbe een schoenenwinkel zagen die, je raad het al, Pantofolaio heette!
TESORO
Een caccia al tesoro is een speurtocht, maar letterlijk een ‘jacht op de schat’. Het woord ‘tesoro’ kom je dus heel vaak tegen in de context van piraten en avonturenfilms, waar wordt gezocht naar verborgen schatten, liefst in donkere grotten of eeuwenoude tombes. Maar je kunt dit woord ook heel anders gebruiken. Je kunt je kind of kleinkind ermee aanspreken of je geliefde. Net als in het Nederlands eigenlijk: “Schat, ga jij nog naar de supermarkt vandaag?”. Je schatje is dus ook in het Nederlands je kist vol goud en edelstenen, het waardevolste dat je bezit. Denk daar maar eens aan, de volgende keer dat je zegt “Schat, ben je nou nóg niet naar de supermarkt geweest?”.
SCOPRIRE
Scoprire vind ik een mooi woord. Het bestaat uit twee delen: het woord coprire, wat ‘bedekken’ betekent, en ervoor staat de s- die de betekenis tegenovergesteld maakt. Scoprire betekent dus ‘ontdekken’. ‘Wat Is Italiaans toch een bijzondere taal, dat dat zo werkt,’ dacht ik. Tot ik erachter kwam dat we in het Nederlands precies hetzelfde doen bij dit woord: als je iets ont-dekt haal je de bedekking ervan af. Wow, eigenlijk is Nederlands ook best een gave taal.
ENOTECA
Dit is één van de eerste woorden die ik leerde in het Italiaans. Als je weet dat het ‘wijnwinkel’ betekent, kun je je afvragen wat dat over mij zegt... Maar om het een beetje goed te praten: ik zag het woord overal in de stad, net als bijvoorbeeld trattoria of osteria. Alleen realiseerde ik me deze week pas dat dit woord eigenlijk Grieks is: ‘eno’ komt van oinos (wijn) en ‘teca’ kennen we natuurlijk ook uit bibliotheek of videotheek, de plek waar je iets kan komen halen. Nu ik dit weet, ga ik er volgende keer met nog meer plezier heen!
LAUREA
Het is feest in de stad vandaag en dan vooral op de universiteit, want vandaag is het de dag van de laurea, de diploma-uitreiking. Vandaag wordt het liedje ‘dottore’ uit volle borst gezongen en ziet iedereen er piekfijn uit. De afgestudeerden krijgen allemaal een krans van laurierbladeren opgezet en daar komt het woord laurea ook vandaan, want corona laurea is Latijn voor laurierkrans. Maar waarom laurier? Al sinds de oudheid is de lauwerkrans een eerbewijs voor overwinnaars en omdat de plant gewijd is aan Apollo, de god van o.a. de dichtkunst, zie je er ook vaak dichters mee afgebeeld. Tegenwoordig is het dus een soort ereteken geworden voor het overwinnen van je studie en voor het vergaren van een hoop kennis, vergelijkbaar met een dichter. En wie wil er nou niet voor een dagje uitzien als Dante?
NUBIFRAGIO
Elke ochtend fiets ik langs de tabaccheria waar de belangrijkste krantenkop uit L’Arena buiten aangeplakt staat. Elke dag als ik erlangs zoef probeer ik heel snel te lezen (en begrijpen) wat er staat en meestal mislukt dat. Maar vandaag niet! In het Latijn heb je namelijk een prachtig woord, naufragium, wat schipbreuk betekent. En nube is Italiaans voor wolk, dus je raadt het al: een nubifragio is een wolkbreuk! Ook wel begrijpelijk dat dit woord in de krant staat, want het stortregent hier al drie dagen. Iedereen in de stress, maar ik vind het heerlijk 🙂
MORBIDO
Hè getver, Manja, moet je nou echt zo’n negatief woord van de week kiezen? Zo klinkt het wel toch, morbido? Maar maak je klaar om verrast te worden: dit woord kun je gebruiken voor zowel konijntjes als wc-papier, want het betekent ‘zacht’. Toch krijg ik het maar niet uit m’n strot: een zacht konijn, coniglio morbido, klinkt voor mij alsof er iets vreselijks met hem aan de hand is. Maar wees niet bang, gelukkig is er nog een ander woord met dezelfde betekenis, namelijk soffice. Lijkt zelfs een beetje op het Engelse soft, dus alle konijntjes zijn voor mij gewoon conigli soffici. Probleem opgelost!
COSÌ
Van dit woord werd ik helemaal gek in het begin: ik hoorde het overal in liedjes, las het in bijna elke zin en hoorde het mensen steeds zeggen. Zo fijn toen ik erachter kwam dat het gewoon ‘zo’ betekent. En dan bijna precies zoals in het Nederlands. Bijvoorbeeld: ‘het is zo’ - è così of: ‘zo mooi’ - così bello. Je kan als iemand je vraagt ‘Hoe gaat het?’ zelfs zeggen così così en dan bedoel je ‘zozo’. Grappig toch? Later leerde ik dat je così ook kan gebruiken als ‘dus’, maar dat was lang niet zo fascinerend 😉
OSTERIA
Osteria, trattoria, ristorante… vaak is het niet heel duidelijk wat het verschil is tussen deze eetgelegenheden. Maar sinds ik er een beetje op ben gaan letten, heb ik toch iets ontdekt: ik ben fan van de osteria. Een plek waar je simpel, lokaal en (meestal) lekker eten kan krijgen met een drankje erbij voor weinig geld. Een trattoria heeft meer keuze, maar is nog geen ristorante, waar je (als het goed is) een luxe maaltijd kan krijgen. In Verona betekent ‘ristorante’ vaak dat je te veel betaalt voor je eten, maar er zijn natuurlijk altijd uitzonderingen. Dit is één van onze favoriete osteria’s, inclusief menu in Veronees dialect, voor als je je een keer een echte Veronees wil voelen.
APE
Als ik zeg dat dit woord een dier is, dan denk je natuurlijk meteen ‘aap’. Maar nee, een aap is een scimmia, nog een keer proberen dan maar. Wat denk je? Had je geraden dat het een bij is? Als je het hier in Verona over een ape hebt, dan kan je het zoemende beestje bedoelen, maar ook een brommend karretje op 3 wielen waar de schoonmaakdienst van de gemeente mee door de stad rijdt. Als je graag zo’n Ape wil zien, maak je trouwens een betere kans in het zuiden van Italië: in de buurt van Napels worden ze vaak als (goedkoper) alternatief voor de auto gebruikt. De Ape wordt trouwens geproduceerd door Piaggio, het bedrijf dat ook verantwoordelijk is voor een beroemder vervoersmiddel: de Vespa. En als ik je zeg dat dat woord ook een dier is, weet je dan welk andere zoemende beestje het is? Ik was oprecht verbaasd toen ik daarachter kwam!
ARCOBALENO
Dit mooie woord betekent regenboog. Eerst dacht ik dat het iets te maken had met een walvis (balena) die in de lucht springt in de vorm van een boog en water opspettert waar een regenboog in ontstaat, maar daar klopt helemaal niks van, helaas. Een arco is een boog en baleno is bliksem, dus een bliksemboog! Ook mooi, maar ik vond de walvis toch leuker. Er is trouwens nog een ander, vaker voorkomend woord voor bliksem: lampo (je begrijpt wel waarom). En als we toch bezig zijn, voor onweer zijn er ook twee woorden, die allebei van het Latijn afgeleid zijn: fulmine van ‘fulmen’ (bliksemschicht) en saetta van ‘sagitta’ (pijl). Zo ben je op alle weersomstandigheden in Italië voorbereid!
SAGRA
Nu de zomer is begonnen zie je overal in de stad posters hangen: sagra di San Giovanni Battista, sagra delle ciliegie, sagra di San Leonardo, sagra dei bisi. Maar wat is een sagra? Ik geloof dat er geen Nederlands woord voor bestaat, maar het is een soort dorpsfeest dat soms in het teken staat van een patroonheilige (Johannes de Doper/San Leonardo) en soms in het teken van de oogst van een soort groente/fruit die typisch is voor het dorp (ciliegie zijn kersen en bisi is dialect voor doperwten). Het woord is officieel afgeleid van het Latijnse woord sacer dat ‘heilig’ betekent, maar de nadruk is tegenwoordig meer verschoven naar muziek, drank, kermis, soms vuurwerk en vooral heel veel lekker eten. Een echt Italiaans feest dus!
GELSOMINO
Waarom ruikt het in de zomer altijd zo lekker in Italië? Soms is het de pino (dennenboom), waar je onderdoor fietst. Vaak is het de oleander, die je hier in het rood, wit of allerlei tinten roze kan bewonderen. Maar meestal zijn het de kleine witte bloemetjes van de gelsomino, jasmijn. Voor mij ruiken ze naar voorjaarsschoonmaak in een snoepwinkel waar ze alleen maar dingen hebben die ik lekker vind. Wist je dat de naam is afgeleid van het Perzische woord Yasmin, dat ‘geschenk van god’ betekent? En terecht.
NEL MEZZO DEL NULLA
Soms is Italiaans veel makkelijker dan je denkt. Bijvoorbeeld als je in een ontzettend gat in Tsjechië genaamd Třeboň een training gaat doen voor je PhD en je wilt zeggen dat het ‘in the middle of nowhere’ is. Blijkt dat je dat in het Italiaans bijna precies zo zegt: ‘nel mezzo del nulla’. Dit pakte beter uit dan vorige keer, want ‘con due ditte nel naso’ (met twee vingers in je neus), daar begrepen de Italianen niet zo veel van.
I MIEI
Mijn ouders en broertje zijn dit weekend op bezoek, gezellig! Daarom is het onuitsprekelijke woord van de week i miei, letterlijk ‘de mijnen’ en kort voor i miei genitori, mijn ouders (klik voor de uitspraak op het woord). Je hebt in het Italiaans ook het woord parenti, maar laat je niet in de war maken! Je parenti zijn je familieleden en niet specifiek je ouders.
TIRAMISU
Misschien wel het bekendste en volgens mij ook het lekkerste Italiaanse toetje. Ik heb nooit langer dan 1 seconde over de naam van dit heerlijke dessert nagedacht, want het klonk mij in de oren als een magische samenvoeging van lettergrepen, een beetje zoals baklava, tzatziki of gazpacho. Maar ineens kwam ik erachter deze week: ‘tira mi sù’ is een klein Italiaans zinnetje en het betekent ‘trek me omhoog’ oftewel ‘beur me op’. Oh. My. God. Ben ik de enige die dit niet wist? Best wel een passende naam toch? Ik voelde me altijd al heel gelukkig als ik een tiramisu bestelde, maar nu ik dit weet nog een beetje meer. Bonuswoord van de week: lange vingers (die de bodem van tiramisu vormen) heten in het Italiaans Savoiardi, vernoemd naar Savoye in Frankrijk, waar de koekjes in de 15e eeuw zijn bedacht. Zo, weet je dat ook weer.
BUONO PASTA
Vandaag had ik de PhD-day (en geen Italiaan die snapt dat wij bij D-day hele andere ideeën hebben, want het is toch gewoon ‘Lo sbarco in Normandia’). In ieder geval stuurden ze mij samen met het programma, ook een ‘buono pasta’. Van dat laatste begreep ik niet zo veel en ik dacht dat het reclame was. Helaas vertelde mijn collega Valeria vandaag dat ‘buono’ ook ‘voucher’ kan betekenen. Dus een voucher voor je pasta; Aah, kak, dat had die Hollander met zijn boterhammetjes even verkeerd begrepen.
LUCERTOLA
Een hond is een cane en een kat is een gatto, maar op straat zie je hier nog veel vaker een lucertola, oftewel een hagedis. Daarom was ik wel verbaasd dat we dit woord pas deze week van Christo’s college Michela geleerd hebben. De hagedissen zitten hier lekker in het zonnetje aan de rand van de straat, maar als je eraan komt, schieten ze zo snel weg dat je ze soms niet eens ziet. In de winter zul je ze niet tegenkomen, want dan houden ze winterslaap, maar nu zijn ze er weer volop, wat betekent dat de lente echt begonnen is (ook al is het hier al de hele week meer dan 25 graden, waardoor het meer als zomer voelt dan als lente).
MELO
Gisteren was het Festa della Primavera bij Villa Buri, een mooi park aan de rivier Adige met middenin een oude villa . Ze hebben daar ook een kleine orto botanico en daar ontdekte ik iets moois: een mela is een appel, een melo is een appelboom. Een pera is een peer en een pero een perenboom. En de tongbreker van de dag: een ciliegio is een kersenboom. Helaas werkt het niet altijd (een vijgenboom is een albero di fico), maar wel leuk toch?
IN DUE
Met deze woorden van de week maak je de blits als je volgende keer in Italië uit eten gaat. Je komt het restaurant binnen, de serveerster komt naar je toe en kijkt je een beetje vragend aan. Precies op dat moment spreek jij de magische woorden ‘siamo in due’ of als je met meer personen bent ‘siamo in tre/quattro/zoek desnoods van tevoren het getal op dat je moet zeggen’. Alles duidelijk, geen probleem, ze brengt je naar het juiste tafeltje en jij hebt je van je beste Italiaanse taalkant laten zien. Daarna mag je rustig op de menukaart je gerecht aanwijzen zonder een woord te zeggen, want je begin was al goed. Maar er is nog een andere reden dat ik deze woorden gekozen heb. Ik dacht namelijk laatst in due, waarom zeggen ze hier in due, kunnen ze niet gewoon normaal zoals wij zeggen…’ ja en toen liep ik vast, want wij zeggen ‘met z’n tweeën’ en eigenlijk vind ik dat pas echt raar.
CHE CULO!
Dit betekent: ‘Wat een kont!’ Maar dan weet je nog niks. Wie of wat is een kont en waarom? Het klinkt niet zo positief, vooral als je weet dat er in Italië graag met kont gescholden wordt. Maar niets is minder waar, want het betekent juist ‘Wat een geluk!’. Best wel raar.. Maar ja, wij zeggen ook ‘Wat een bofkont’ als iemand veel geluk heeft, dus misschien is het ook weer niet zó raar.
SCARICARE
Het mooie aan dit woord is dat het tegelijkertijd oud en modern is. Vroeger betekende het gewoon ‘uitladen’, bijvoorbeeld als je spullen uit de auto haalt. Caricare daarentegen betekent ‘ínladen’ en die handige s ervoor geeft dus het tegenovergestelde aan. Maar tegenwoordig heeft scaricare een hele nieuwe betekenis gekregen: het is het Italiaanse woord voor ‘downloaden’, dus bijvoorbeeld als je een app op je telefoon wil zetten. Daardoor is het weer een heel hip woord geworden en zie je het nu echt overal.
FINESETTIMANA
Dit lijkt best een moeilijk woord, maar als je weet dat fine 'einde' betekent en settimana 'week', dan valt de betekenis best te raden. Wel raar: zowel fine als settimana zijn vrouwelijke woorden, maar toch is het il finesettimana, mannelijk dus. Allemaal een beetje ingewikkeld? Je mag ook gewoon weekend zeggen, maar voordat je denkt dat ze hier heel internationaal zijn, als je 'weekend' op z'n Engels uitspreekt, begrijpt niemand je. De Italiaanse klemtoon ligt op de 2e lettergreep: weekénd. Buon weekénd a tutti!
VIN BRULE
Hé, dit was toch een website over avonturen in Verona? Waarom is er dan een Frans woord van de week? Nou, op de kerstmarkt in Verona kun je glühwein bestellen en dat noemen ze vin brulè. Maar in het Frans is glühwein vin chaud, dus dit woord van de week is een pseudo-gallicisme, het lijkt Frans, maar is het niet. Je hoeft dus ook niet je best te doen om het netjes op z'n Frans uit te spreken, want dan verstaan ze het helemaal niet. Dus sta je te smachten naar een heerlijk glühweintje, bestel dan een 'vienn broelèh'. Proost!
STACCATO
Weet je nog vroeger bij pianoles? Dan stond er ‘stacc’ boven het stuk en dan moest je de noten los van elkaar spelen. Maar nu begrijp ik pas dat staccato letterlijk het Italiaanse woord voor ‘losgemaakt’ is. De s aan het begin van een woord geeft vaak aan dat iets niet zo is (scontento = ontevreden, scortese =onbeleefd) en attaccato betekent ‘vastgemaakt’. Wel uitkijken: attacato met één c betekent ‘aangevallen’, da’s weer heel wat anders.
PIAN PIANINO
Misschien heb je de uitdrukking ‘piano, piano’ (rustig aan) wel eens gehoord. Het is zo’n beetje de ultieme verwoording van la dolce vita, je doet alles zonder te haasten en het komt uiteindelijk vast wel goed. Maar vaker dan piano, piano hoor je hier de variant pian pianino: stap voor stap. Je kunt het op dezelfde manier gebruiken als piano piano, maar ook als iets langzamerhand verbetert, bijvoorbeeld: pian pianino leren we beter Italiaans. Niet te verwarren met panino, want dat betekent broodje (verkleinwoord van pane) 😉
ISOLARE
Wist je dat het Nederlandse woord 'isoleren' uit het Italiaans komt? Ik niet en ik viel bijna van m'n fiets toen ik me realiseerde dat het afgeleid is van 'isola' (eiland) en dat isoleren dus letterlijk betekent: ergens een eiland van maken, oftewel ergens van afzonderen. Als je je huis isoleert, maak je er dus eigenlijk een eiland van, afgezonderd van de kou van de rest van de wereld. Ik vind het schitterend.