Als iets Italiaans klinkt, betekent het nog niet dat het Italiaans is. Daar kwam ik al vrij snel achter toen we begonnen met Italiaans leren. Soms gaat het om kleine verschillen. In het Engels is een courgette bijvoorbeeld een ‘zucchini’, maar in het Italiaans noem je deze groente een ‘zucchina’. Leuk feitje tussendoor, dit is het verkleinwoord van zucca, pompoen, dus een courgette heet hier eigenlijk een kleine pompoen. Grappig hè?
Maar goed, of je nou zucchini of zucchina zegt, zolang je geen ‘courgette’ zegt, zullen de Italianen vast wel begrijpen wat je bedoelt. Dat ligt anders bij het woord polluzione, dat een Engelse medestudent een keer gebruikte om milieuvervuiling te beschrijven. Dat ging niet helemaal goed, want vervuiling is inquinamento en polluzione (notturna) betekent eigenlijk ‘natte droom’. Oeps.
Zulke woorden die op elkaar lijken, maar een hele andere betekenis hebben, heten valse vrienden. Ook het Nederlands heeft een paar valse vrienden in het Italiaans. De meest bekende en onhandige is denk ik caldo, wat niet koud maar juist heet betekent (koud is freddo). Andere voorbeelden zijn raro (niet raar, maar zeldzaam), cantina (niet kantine, maar kelder) en casino (niet casino, maar puinhoop. Het Italiaanse woord voor casino is casinò, met de klemtoon op de laatste lettergreep.)
Nou zijn valse vrienden geen probleem, zolang je maar weet dat het valse vrienden zijn of je er in ieder geval snel achter komt. Nu heb ik deze week een valse vriend ontdekt in de Italiaanse grammatica, waar ik dus twee jaar lang fouten in heb gemaakt. Twee jaar! Maar nu begin ik te begrijpen waar het probleem zit, dus dat wil ik graag met jullie delen. Het is een beetje een technisch verhaal en het verschil is niet extreem groot, dus wat nu komt is voor de grammatica-fans.
Het probleem zat hem bij mij in de passieve zinnen. Kijk hier maar eens naar:
Onvoltooid tegenwoordige tijd
Actief Manja legge il libro. Manja leest het boek.
Passief Il libro è letto da Manja. Het boek wordt gelezen door Manja.
Voltooid tegenwoordige tijd
Actief Manja ha letto il libro. Manja heeft het boek gelezen.
Passief Il libro è stato letto da Manja. Het boek is gelezen door Manja.
Als ik wilde zeggen dat het boek gelezen is, dan zei ik altijd simpelweg ‘il libro è letto’. Alleen zei ik dan eigenlijk dus dat ik het boek nog aan het lezen was in plaats van dat ik al klaar was, want ‘il libro è letto’ betekent ‘het boek wordt gelezen’. Nu is dat op zich niet zo’n grote fout, maar het probleem was dat ik op een bepaald moment wel wist dat ik iets niet goed deed, maar ik kon er de vinger maar niet achter krijgen wát het nou precies was. En nu eindelijk, na twee jaar verwarring, snap ik het: ‘è letto’ is een soort valse vriend van ‘is gelezen’, want eigenlijk betekent het ‘wordt gelezen’. Nu ik dit weet ga ik het natuurlijk nooit meer fout doen. O nee, wacht, ik ga het nog 100x fout doen, maar ik ben gewoon superblij dat ik het eindelijk begrijp.