De stadsmuren van Verona zijn eeuwenoud. Het oudste stukje stadsmuur dat nog overeind staat, vind je naast de Arena op het Piazzetta Mura Gallieno. Daar kun je nog zien hoe de Romeinse keizer Gallienus de stadsmuur in de 3e eeuw heeft uitgebreid om ook de Arena te omvatten.
In de daaropvolgende eeuwen zijn de stadsmuren steeds verder uitgebreid en versterkt. Om te beginnen in de middeleeuwen door de in Verona heersende familie Della Scala. Deze muren kun je herkennen aan de kantelen in de vorm van een zwaluwstaart. Hiermee maakte de familie duidelijk dat ze aan de Ghibellijnse kant stonden in het conflict tussen de Ghibellijnen en de Welfen. De Ghibellijnen verzetten zich tegen de wereldlijke macht van de Paus en steunden de keizer van het Heilige Roomse Rijk. Andere Ghibellijnse steden zijn Mantua en Pisa, terwijl onder andere Florence en Bologna voor de kant van de Welfen kozen. In die laatste twee steden zul je de zwaluwstaarten dan ook niet zien en zijn de kapitelen rechthoekig.
De volgende grote versterking van de muren vond plaats tijdens de Venetiaanse overheersing van Verona (1405-1797). Uit deze periode stammen ook de grote stadspoorten van Verona, ontworpen door de architect Michele Sanmicheli: Porta Nuova, Porta Palio en Porta San Zeno.
Toen Verona vervolgens in handen kwam van de Oostenrijkers, hebben ook zij tussen 1833 en 1866 hun bijdrage geleverd aan de stadsmuren. Die herstelden te bastions die grotendeels vernield waren door de troepen van Napoleon en ze bouwden nieuwe forten en kazernes binnen en buiten de stad. Het meest duidelijke voorbeeld daarvan is Castel San Pietro, dat vanaf de heuvels over Verona uitkijkt. Ook het Oostenrijkse Arsenaal staat nog steeds overeind en is tegenwoordig een geliefd stadspark, waar kinderen kunnen spelen en werknemers hun lunch in het zonnetje op zitten te eten.
Om al deze verschillende stukjes van de Veronese stadsmuren te bekijken, kun je een mooie wandeling maken door het Parco delle Mura, het park rondom de stadsmuren. Deze wandeling gaat grotendeels door groene gebieden, maar af en toe loop je een stukje over de stoep langs de weg. Vooral in het eerste deel van de wandeling wordt het park regelmatig onderbroken door wegen. Later kom je wat meer buiten de stad en kun je grotere stukken wandelen zonder ook maar één auto of toerist tegen te komen. Prachtig!
De wandeling is ongeveer 12 kilometer lang en wij hebben er zo’n 2,5 tot 3 uur over gedaan. Het pad is behoorlijk heuvelachtig en niet overal even goed, dus ik zou zeker goede schoenen aantrekken. Onderweg vind je verschillende waterkraantjes, o.a. bij Castel San Pietro, maar vooral op warme dagen moet je eraan denken genoeg water mee te nemen. Er is ook niet altijd veel schaduw, dus insmeren en een pet/hoed meenemen is in de zomer echt nodig. Wij zijn begonnen bij het Raggio di Sole park, omdat dat het dichtst bij ons huis is, maar je kunt natuurlijk overal starten.
Vind je 12 kilometer wat aan de lange kant? Je kunt ook een klein rondje maken dat niet langer dan een uurtje duurt, langs mijn favoriete stuk van het Parco delle Mura. Dan start je bij Ponte Pietra (in de routebeschrijving nummer 6) en neem je bij nummer 8 niet de Salita Santa Sepolcro naar beneden, maar volg je de Via San Zeno in Monte naar beneden, zodat je uitkomt bij de Giardino Giusti. Vandaar kun je rechtdoor weer teruglopen naar het beginpunt over een straat die steeds van naam verandert: Via Giardino Giusti, Via Santa Maria in Organo, Via Santa Chiara, Via Redentore en Rigaste Redentore
Veel plezier!
- Start bij het park Raggio di Sole, op de hoek tussen Via del Fante en Circonvallazione Raggio di Sole. Loop het hele park door, dan kom je uit bij Porta Nuova. Steek het kruispunt over en loop door het park langs de Circonvallazione Oriani tot je bij Porta Palio aankomt.
- Steek ook daar het kruispunt over en loop door het park langs Circonvallazione Maroncelli. Steek het kruispunt over bij Porta San Zeno en loop door het park langs Via Lega Veronese.
- Sla linksaf op Via Tomaso da Vico, daarna rechtsaf op Viale Cristoforo Colombo en dan weer rechtsaf naar Via Porta Catena. Volg deze weg tot je op Via Pontida uitkomt.
- Ga linksaf en steek de Ponte Risorgimento over. Dan rechtsaf langs de Lunadige Cangrande, waar je ook beneden langs het water kunt lopen (als het niet te hoog staat). Bij de Ponte Scaligero kun je een uitstapje maken naar het Arsenale Austriaco, waar je ook fijn pauze kunt houden. Anders blijf je de rivier volgen langs de Lungadige Campagnola.
- Heb je behoefte aan iets te eten of drinken? Dan kun je hier de Ponte della Vittoria oversteken om een panzerotto te halen bij Panzerè in Via Diaz of koffie met taartjes bij Pasticceria Miozzi ernaast. Grotere trek kun je stillen met een pasta to go bij Bigoi (Largo Gonella 1) of een zak ‘Hollandse’ friet bij Queen’s Chips ernaast. Vanaf hier ga je wat meer de stad uit, dus het duurt even voordat je weer wat eetgelegenheden vindt. Blijf de Adige volgen tot je bij de Romeinse brug Ponte Pietra komt.
- Steek bij Ponte Pietra de weg over en ga de trap op richting Castel San Pietro (Scalinata Castel S. Pietro). Er zijn verschillende wegen die naar Castel San Pietro leiden, maar uiteindelijk kom je er altijd als je de trappen omhoog blijft volgen. Vanaf Castel San Pietro heb je prachtig uitzicht over de stad.
- Loop om Castel San Pietro heen en sla Vicolo Dietro Castel San Pietro in. Loop rechtdoor tot aan de Fontana del Ferro, die je herkent aan een enorme cactusachtige plant. Volg de weg rechtdoor en klim omhoog. Boven aangekomen volg je de weg naar rechts langs de muur. Je kunt hier ook een klein stukje naar link lopen om het bastion Rondella della Grotta te beklimmen, waarvandaan je een prachtig uitzicht hebt.
- Volg de weg naar beneden tot je op de Via San Zeno in Monte uitkomt. Volg de Salita Santo Sepolcro naar beneden tot aan Porta Vescovo.
- Bij Porta Vescovo kun je lekker Veronees eten bij Osteria Da Morandin of koffie met taartjes bestellen bij Pasticceria Scapini in de Via Venti Settembre. Je kunt bij Porta Vescovo ook de Vicolo Madonnina nemen naar het Bastione delle Maddalene. Als het geopend is (in principe alle ochtenden behalve op maandag), kun je daar het heerlijk rustige park in en helemaal mooi: er is een klein museum in het bastion (met toilet!), waardoor je het van binnen kunt bekijken. Echt een toffe ervaring.
Om weer verder te gaan nemen we de Via Cantarane. Wil je nog iets bijzonders zien? Dan moet je verderop linksaf langs de slagboom Via Santa Marta inlopen. Daar hebben de Oostenrijkers een kazerne gebouwd om het leger van proviand te kunnen voorzien. In het midden zie je het gebouw waar het brood gebakken werd en links en rechts ervan de gebouwen waarin de graansilo’s stonden. Het is inmiddels onderdeel van de universiteit van Verona, waardoor je rustig ook binnen een kijkje kunt gaan nemen.
- Volg Via Cantarane tot je linksaf Via S. Cristoforo in kunt slaan en dan meteen rechtsaf naar Via Campofiore. Sla aan het einde van die straat linksaf de Via dell’Artigliere in, die overgaat in de Viale Università. Je komt dan weer onder de muur door. Sla meteen daarna rechtsaf op de Viale dei Partigiani. Steek het grote kruispunt over om de Adige over te steken via de Ponte Aleardi.
- Sla linksaf naar de Lungadige Capuleti en aan het einde naar de Via dei Montecchi. Dan linksaf naar de Via del Fante om weer bij het beginpunt uit te komen.
Als je meer wilt weten over wat je onderweg precies allemaal tegenkomt, kun je kijken op de site van Legambiente Verona, die een groot deel van het Parco delle Mura beheren: http://mura.aliaswebgis.it/
Pingback: De 10 mooiste plekken in Veneto - DitIsItalie.nl