Nu we het dialect, het eten en drinken en het populairste kaartspel van de regio Veneto gezien hebben, kunnen we misschien gaan begrijpen waarom de slogan Veneto libero (een vrij Veneto) zo belangrijk is. Waarom die drang naar onafhankelijkheid? Ten eerste heeft dat te maken met de regionale identiteit. Een eigen dialect, een regionale keuken die compleet verschillend is van die van de buurregio’s en een eigen kaartspel alleen voor de regio Veneto: net als de meeste Italiaanse regio heeft Veneto een heel eigen karakter. Veel inwoners voelen zich hierdoor qua culturele identiteit meer verbonden met hun regio dan met de rest van Italië.
In die zin zou je kunnen denken dat elke Italiaanse regio wel onafhankelijk zou willen zijn en ergens is dat misschien ook wel zo. Maar bij Veneto speelt er nog iets anders. Onze regio bevindt zich namelijk tussen twee van de vijf Italiaanse regio’s die meer autonomie hebben: Trentino-Alto Adige en Friuli-Venezia Giulia. Deze regio’s hebben meer vrijheid op het gebied van wetgeving, administratie en financiën. Dit betekent onder andere dat Friuli 60% en Trentino zelfs 90% van de belastingen die geheven worden voor zichzelf mag houden en naar eigen inzicht binnen de regio mag besteden. Dat terwijl Veneto net als de andere niet-autonome regio’s, maar 20% van de belastingen niet af hoeft te staan aan Rome. En die 20% is ook zo weer op, omdat het voornamelijk besteed moet worden aan het systeem van gezondheidszorg dat lokaal georganiseerd en gefinancierd moet worden.
Dat geeft natuurlijk scheve gezichten. Want zelfs al zou je niets weten van deze hele politieke situatie, dan kun je nog gemakkelijk het verschil zien tussen de regio Veneto en de autonome regio’s om ons heen. Neem bijvoorbeeld de dorpjes rondom het Gardameer. In Veneto heb je onder andere Peschiera, Bardolino en Lazise, allemaal leuke schattige dorpjes die er mooi uitzien. Maar er is één dorpje in het noorden, dat nog net in het puntje van de regio Trentino-Alto Adige ligt: Riva del Garda. En wat je daar ziet, is een wereld van verschil. Zo aangeharkt, zo schoon, zo netjes onderhouden, zulke keurige wegen en bewegwijzering, elke paar meter een plantenbak met bloemen die netjes elke dag water krijgen. Je ziet het aan alles: daar wordt een hoop geld tegenaan gesmeten.
Een ander voorbeeld: het wegdek. De snelwegen in Veneto zijn aardig goed onderhouden, vooral de tolwegen. Kom je daarentegen in de stad of in een dorpje, dan kun je wel zien dat er behoorlijk wat achterstallig onderhoud is. Gaten in de weg, wegwerkzaamheden die nooit zijn afgemaakt, belijning die ontbreekt: je moet er even aan wennen. Nee, dan Trentino-Alto Adige: zodra je die regio binnenrijdt, ziet alles er pico bello uit. Vooral in de winter, wanneer je moeizaam met je sneeuwkettingen over de gladde wegen van Veneto rijdt, is Trentino-Alto Adige een openbaring. Daar worden de wegen met een ingenieus systeem van sneeuwschuivers dagelijks sneeuwvrij gehouden. Ik snap wel dat je daar als inwoner van Veneto niet blij van wordt.
Sinds eind jaren 80 worden deze gevoelens nog eens extra gevoed door de politici van Lega Nord, de partij die zich inzet voor de onafhankelijkheid van Noord-Italië boven de rivier de Po. Onder het motto ‘Roma ladrona’ (Rome, de opperdief) pleit de Lega Nord ervoor om het geld dat in het Noorden verdiend wordt ook in het Noorden uit te kunnen geven, in plaats van het te investeren in het armere Zuiden. Ook al is de Lega nu onder een nieuwe naam, zonder Nord, een meer nationalistische anti-immigratie en anti-EU politiek gaan voeren, de ideeën over een onafhankelijk Noord-Italië en een Veneto libero zitten nog altijd heel diep.