Veneto libero! Je ziet het als graffiti op muren gespoten langs de snelweg of op posters in de stad. Een vrij Veneto, dat is wat veel mensen hier zouden willen. Dat ‘onze’ regio dezelfde voorrechten krijgt als onder andere onze noorderburen Trentino-Alto Adige en daardoor meer autonomie krijgt ten opzichte van Rome. In 2017, toen we hier nog niet zo lang woonden, werd er een referendum gehouden over deze kwestie. Ook al was de opkomst niet erg hoog (57,2%), de uitslag was wel overduidelijk: 98,1% van de kiezers stemde voor meer autonomie. “Waarom?” vroeg ik me toen af en nog steeds wel een beetje. Maar inmiddels weet ik iets meer van de regio Veneto en daardoor begin ik steeds meer te begrijpen waarom ‘Veneto libero’ zo belangrijk is hier.
Eerst maar even een belangrijke vraag: wat is Veneto eigenlijk? Veneto is één van de twintig Italiaanse regio’s. Andere bekende regio’s zijn Toscane, waar Florence de hoofdstad van is, of Lombardije, de regio rondom Milaan. De Italiaanse regio’s worden opgedeeld in provincies en in Veneto zijn dat Verona, Vicenza, Belluno, Treviso, Padova, Rovigo en Venetië. De provincies zijn dan weer verdeeld in gemeentes (comuni), waaronder grote zoals Verona, maar ook kleine, zoals ons lievelingsdorpje in de buurt: San Giovanni Lupatoto.
Maar nu genoeg over topo. Wat je vooral moet weten, is dat Italianen zich erg identificeren met hun regio. Veronezen zijn weliswaar erg trots op hun stad en dan vooral op hun voetbalteam Hellas Verona, maar hun regio, dat is echt hun thuis. Niet de gemeente, niet de provincie, maar de regio. Als je een Italiaan vraagt waar in Italië ze vandaan komen, zal diegene alleen zijn thuisstad noemen als het Rome of een andere grote stad is. Anders noemen ze hun regio. Niet alleen om praktische redenen, Italië is veel te groot om elk afzonderlijke dorpje te kennen en zelfs elke provincie kennen (het zijn er meer dan 100) is al lastig, maar ook omdat je regio iets is om trots op te zijn en zelfs iets zegt over jou als persoon.
Bij ons is dat natuurlijk ook wel enigszins het geval, denk maar aan die stugge Friezen en de gezellige Brabo’s. Maar de Italianen hebben nog wel wat heftigere ideeën over de verschillende regio’s. Wat denk je bijvoorbeeld van dit gezegde over de bewoners van Piëmonte, de regio rondom Turijn: Il Piemontese? Falso e cortese (De Piëmontees? Onbetrouwbaar, maar wel beleefd). Daar moet je dus vast mee oppassen, met die lui! En al helemaal met de Sicilianen, want dat zijn lichtgeraakte maffiosi voor wie familie altijd op nummer één staat. De regio Molise is zo klein, dat iedereen net doet alsof hij helemaal niet bestaat. In Emilia Romagna vind je alleen communisten en in Ligurië zijn ze allemaal gierig (en dat noemen ze zelf dan zuinig).
En dan de regio Veneto: hier zijn het allemaal scheldende rechtse dronkenlappen. Is dat waar? Nee, maar zoals we zullen zien kunnen ze hier wel heel goed schelden, is een Spritz om 11 uur ‘s ochtends niet raar en is de Lega Nord, de onafhankelijkheidspartij van Noord-Italië, de grootste partij van de regio. Misschien dus toch wel een beetje waar?
Ook binnen de regio Veneto heersen er allerlei vooroordelen, waarvan dit volksrijmpje in dialect een van de bekendste onderdelen is:
Veneziani, gran Signori;
Padovani, gran dotori;
Visentini, magna gati;
Veronesi, tuti mati.
Venetianen, grote heersers;
Padovanen, grote geleerden;
Vicentijnen eten katten;
Veronezen, allemaal gek.
De Veronezen lijken er niet erg goed vanaf te komen, maar zo zien zij het zelf natuurlijk niet. Wij zijn dan misschien allemaal gek, maar in Vicenza zijn ze zo arm dat ze de katten van de straat moeten eten. Vandaar ook dit grappige plaatje:
Ondanks de onderlinge vooroordelen en verschillen hebben de inwoners van Veneto ook veel met elkaar gemeen. Zoals je ziet op het plaatje hieronder bestaat het Veneto starter pack uit vier onderdelen. Linksboven het typische eten uit de regio: polenta en sopressa. Linksonder het typische drankje, Spritz Aperol, wat ook symbool staat voor de excessieve alcoholconsumptie waar de inwoners van Veneto om bekend staan. Rechtsboven zie je het populaire kaartspel Briscola, dat je moet spelen met typisch Italiaanse kaarten zonder harten, ruiten, klaveren en schoppen, maar met munten, bekers, zwaarden en stokken.
Het plaatje rechtsonder is voor ons niet zo herkenbaar, maar voor iemand uit Veneto is het in één klap duidelijk: dat is Germano Mosconi, de beroemde sportnieuwslezer uit San Bonifacio, een klein dorpje tussen Verona en Vicenza. Hij werd in 2005 in een keer ‘wereldberoemd’ in heel Italië toen er een video uitkwam van zijn heftige gevloek en gescheld achter de schermen tijdens het opnemen van zijn programma’s. Zijn favoriete scheldwoorden zijn voor een groot deel in dialect en daarmee staat hij in dit starter pack ook symbool voor het dialect dat in deze regio gesproken wordt.
Dialect, eten, drank en een kaartspel, dat zijn dus de thema’s die ik ga bespreken om uit te leggen wat er zo typisch is aan de Veneto-regio om uiteindelijk de vraag te kunnen beantwoorden waarom zoveel inwoners zo graag een Veneto libero zouden willen zien.
Wordt vervolgd.