Is het je wel eens opgevallen dat er in heel veel Nederlandse lekkernijen kaneel zit? Speculaas, pepernoten, appeltaart, krentenbollen, kruidcake, ontbijtkoek, stoofperen: ik vind het allemaal heerlijk. Maar de meeste Italianen dus niet. Als je hier in de supermarkt kijkt, zie je ook nergens taartjes, gebak of koekjes met kaneel. En ook niet met veel roomboter, zoals wij graag lekkere vette boterkoek of roombotercake eten. Het zijn voornamelijk droge koekjes met meel, ei, water, suiker en weinig boter, eventueel aangevuld met noten, zoals de bekende cantucci of sbrisolona.
Ik had dus ook beter moeten weten toen ik vorig jaar met Pasen een overheerlijke (vond ik dan) worteltjestaart met veel kaneel en roomboter had gebakken en die vol trots had meegenomen naar de paaslunch bij Mauro en Michela. Nou, dat werd niet gewaardeerd. Daardoor was er wel veel meer taart over voor mij, maar volgende keer kan ik beter nog even nadenken voordat ik zoiets maak.
Als je dus behoefte hebt aan Hollandse zoetigheid in Italië, zit er niks anders op dan zelf aan het bakken te slaan. Ik had met Aldo hazelnootjes (nocciole) geraapt in het park, dus daar wilde ik een lekkere kruidcake met hazelnoten en rozijnen van gaan bakken. De speculaaskruiden heb ik geïmporteerd uit Nederland (en zou je ook zelf kunnen maken van kaneel, nootmuskaat, kruidnagel, peper en eventueel nog wat andere specerijen), dus dat is geen probleem. Maar zelfrijzend bakmeel, wat is dat eigenlijk in het Italiaans? Misschien kan ik het gewoon zelf maken van meel en een zakje bakpoeder. Maar wat is bakpoeder eigenlijk in het Italiaans? Geen idee! Nu heb ik het allemaal uitgezocht en wil ik jullie graag even laten delen in die wijsheid, zodat iemand er hopelijk nog een keer iets aan heeft.
Eerst maar even over het meel: farina. Dat is hier echt een ding, omdat er veel zelf wordt gebakken en natuurlijk omdat pasta gemaakt wordt met farina. Er zijn verschillende typenummers die aangeven hoeveel zemelen een meelsoort bevat, dus makkelijk gezegd hoe ‘volkoren’ het meel is. De minste zemelen zitten in type 00 en dan komen 0, 1, 2 en als laatste farina integrale (tarwemeel). Dan heb je nog het verschil tussen grano tenero (gewoon meel) en grano duro (griesmeel, gemaakt van hardere tarwe zoals durum, is een beetje gelig). Van die laatste soort wordt vaak de pasta gemaakt. En dan als laatste het zelfrijzend bakmeel: farina con lievito. Alleen moet je goed opletten, omdat deze meelsoort vaak bedoeld is voor zoetigheid en dan is er vanille aan toegevoegd. Wil je dus iets hartigs bakken of hoef je geen vanille-kruidcake, dan kun je overwegen om gewoon meel te mixen met bakpoeder. Voor 500 gram meel heb je 15 gram bakpoeder nodig. Meestal is dat één zakje.
Maar wat is bakpoeder dan in het Italiaans? Dat heb ik gelukkig ook uit weten te vogelen: bakpoeder heet hier lievito in polvere. Vaak staat er op het zakje ‘lievitazione istantanea’, wat betekent dat je je baksel niet hoeft te laten rijzen voor je het in de oven gooit. Je kunt ook kijken bij de ingrediënten, daar hoort zoiets te staan: difosfato (een zuur) en idrogenocarbonato di sodio (bicarbonaat). Ik weet nu ook dat de reactie van deze twee ingrediënten zorgt voor CO2-gasbelletjes die je baksel luchtig maken. En dat je het bicarbonaat ook los kan kopen (dan heet het in Nederland vaak baking soda of zuiveringszout) en dat je dan zelf nog een zuur zoals azijn aan je baksel moet toevoegen. Misschien wist je dit allemaal al, maar ik niet, dus laat me maar even 😉
Waar je voor op moet passen bij het uitzoeken van bakpoeder in de supermarkt, is dat je geen gewone lievito of lievito di birra koopt, want dat is (bier)gist en dat moet je juist gebruiken voor baksels die wel moeten rijzen. Je kunt van lievito een gedroogde of een verse variant krijgen en wij gebruiken de blokjes verse gist die je in de koeling vindt om brood te bakken. Dan heb je als laatste ook nog lievito madre (zuurdesem), waar je bijvoorbeeld een lekkere luchtige focaccia mee kan maken.
Zo, dat was een lang verhaal. Maar nu ik dit allemaal weet en heb opgeschreven, kan ik eindelijk beginnen met het bakken van mijn kruidcake.
Manja, leuk dat je dit beschrijft. Als nieuwe emigrant hier in Le Marche kijk ik ook op van alle soorten meel en rijsproducten. Jouw verhaal maakt het weer wat duidelijker. Ik had de verse gist ook al ontdekt, makkelijk hier gewoon te koop in de supermarkt. In Nederland at ik altijd zuurdesembrod, dat ga ik hier ook proberen. Aan zoet bakken ben ik nog niet toegekomen, maar fijn te weten dat er bijvoorbeeld vanille (zal geen echte zijn, neem ik aan) aan bepaalde meel is toegevoegd. Hopelijk was je kruidcake lekker.
Hoi Carolien, hoe is het in Le Marche? We vroegen ons laatst nog af hoe jullie verhuizing is gegaan. Ik heb even op jullie website gekeken en de B&B ziet er in ieder geval fantastisch uit. Veel succes en plezier en m'n kruidcake was erg lekker 😉
Heel leuk Manja!
Thanks, Bel!
Hallo Manja,
Wat een herkenbaar verhaal. Koken en bakken voor Italianen doe je niet voor je lol. Wat een boer niet kent, eet hij niet. Gisteren stond ik in de supermarkt te staren naar het gist en bakpoeder schap. Ik heb bakpoeder nodig voor m’n american pancakes en wafels. Dat “lievito” gist betekent wist ik al, maar dat bakpoeder ook lievito heet is nogal verwarrend. Lievito instantanea maakt het er niet makkelijker op, want dat kan dan ook instant gist betekenen. Enfin, ik heb nu vanigliata gekocht en een neutro versie senza vaniglia. Nu maar hopen dat de wafels niet de wafelpan uitrijzen. Groet vanuit Toscana, Linda
Hoi Linda, wat leuk dat je mijn stuk gelezen hebt en het verhaal herkent! Heel veel succes met bakken en ik hoop dat de Italianen het ook zullen waarderen 😉 Groetjes, Manja
Kijk, daar heb ik iets aan! Ik heb al veel soorten meel geprobeerd en nu lees ik dat jij het ei van Columbus al hebt uitgevonden. Dankjewel voor je tips!
Salute, Ingrid