Wist jij dat er een halve regio in Italië is waar de meest gesproken taal Duits is? Waar je Apfelstrudel als toetje krijgt en waar je in het Duits pizza kunt bestellen? Het is dat we door deze regio zijn gefietst toen we op de tandem van Oostenrijk naar Verona gingen, maar anders had ik het niet geweten. Misschien ben jij er wel eens wezen skiën in de Dolomieten of ben je in de zomer een keer gaan bergwandelen in de regio Alto Adige, die door de inwoners consequent in het Duits Südtirol wordt genoemd. Je kunt je wel voorstellen dat zo’n grensgebied een roerige geschiedenis heeft gehad en dat is waar de roman Eva Slaapt van Francesca Melandri over gaat: de lotgevallen van een Zuid-Tiroolse familie tussen alle oorlogen en het politieke geharrewar van de afgelopen eeuw.
De regio ten noorden van Verona, Trentino - Alto Adige, bestaat uit twee delen. Trentino, het gebied rondom de stad Trento, waar Italiaans wordt gesproken en Alto Adige (Südtirol), het gebied rondom de stad Bolzano (Bozen), waar Duits wordt gesproken.
Sinds de 14e eeuw maakte Südtirol deel uit van Oostenrijk, maar daar kwam na de Eerste Wereldoorlog verandering in. De geallieerden besloten dat Italië dit gebied mocht annexeren als beloning voor het feit dat ze in 1915 besloot om mee te vechten met de geallieerden. Maar hoe maak je een gebied dat al eeuwen Oostenrijks is opeens Italiaans? Daar had Mussolini, die in 1922 aan de macht kwam, nog wel wat goede ideetjes over. De Duitse taal werd in de hele provincie verboden: in de media, op school en zelfs in je eigen huis. Je mocht niet eens meer in het Duits vloeken, anders kon je klappen krijgen. Alle Duitse plaats- en straatnamen werden vervangen voor Italiaanse en vanuit Zuid-Italië werden Italianen verplicht om naar het noorden te verhuizen om zo de Italiaanssprekende populatie in Südtirol op te krikken.
Hoe erg moet het zijn om in je eigen land niet meer je eigen taal te kunnen spreken, niet meer aan het werk te kunnen komen omdat je ‘de taal niet spreekt’ en niet meer aan de huisarts te kunnen vertellen wat eraan scheelt, omdat hij niks begrijpt van wat je zegt. Als je Eva Slaapt hebt gelezen, dan weet je precies hoe dat voelt. En je voelt het tot in je tenen, zo knap is dit boek geschreven. Ik ga niks verklappen over het verhaal, dat moet je zelf maar ervaren, maar om je een idee te geven, dit staat er op de achterkant van het boek:
Eva groeit op zonder vader. Als achtjarige maakt ze mee hoe haar moeder, die in een vakantiehotel de sterren van de hemel kookt, verliefd wordt. De Duitstalige Gerda, een beeldschone Zuid-Tiroolse met een buitenechtelijk kind, valt uitgerekend op een politieagent van de hard tegen alle Zuid-Tiroolse onafhankelijkheidsideeën optredende Italiaanse staatsmacht. Vito, een carabiniere uit het diepe zuiden, is anders dan de vorige minnaars van haar moeder. Hij sluit de kleine Eva in zijn hart. Een tijd lang vormt het drietal een echt gezinnetje. Begin jaren zeventig, wanneer de Zuid-Tirolers en de Italianen elkaar letterlijk naar het leven staan, en Rome met harde hand regeert, heeft dat pijnlijke gevolgen voor het drietal.
Echt een must-read voor iedereen die in Alto Adige op skivakantie gaat en wat meer wil weten over de geschiedenis van dit gebied. En voor iedereen die graag een prachtig geschreven, ontroerend boek leest.