Hoe vaak ik wel niet langs de San Fermo ben gefietst! De kerk heeft een prachtige centrale positie in Verona aan de Adige en in de buurt van het ‘huis van Julia’. De buitenkant is al schitterend: rode baksteentjes afgewisseld met opvallende witte decoraties, gotische ramen en torentjes. Maar vandaag ga ik voor het eerst binnenkijken in het kader van mijn tour langs de vier grote kerken van Verona. Kijk je mee?
Je komt San Fermo binnen via een zij-ingang door het vroegere klooster. Direct na de entree mag je een kijkje gaan nemen onder de grond. En ja, als ik onder de grond mag ben ik eigenlijk al meteen blij, dus ik besloot als eerste de benedenkerk te gaan bekijken. De San Fermo is gebouwd in drie fasen: eerst een vroegchristelijke basilica (5e eeuw), waar nu alleen nog wat fundamenten van over zijn. Toen bouwden de Benedictijnse monniken vanaf 1065 de Romaanse kerk die nu de benedenkerk wordt genoemd. En het leuke is dat de Franciscanen, toen ze in 1261 begonnen aan de bouw van de gotische ‘bovenkerk’, besloten om de benedenkerk volledig in tact te laten en hun nieuwe kerk er gewoon bovenop te zetten. Hierdoor is de benedenkerk nog steeds een volwaardige kerk, waar in de winter ook elke week de mis gehouden wordt. Ik denk om de simpele reden dat het er lekker warm blijft zo half onder de grond, want daar kunnen de meeste Italianen wel van genieten.
Tof om te bekijken in de benedenkerk zijn de mooie fresco’s op de zuilen, waarvan er een aantal behoorlijk oud zijn (uit de 12e eeuw). Die oudste fresco’s zijn pas eind vorige eeuw ontdekt bij het weghalen van een pleisterlaag tijdens een restauratie en ik vind ze de allermooiste. Je ziet ze op de derde dikke zuil vanaf de ingang aan de linkerkant. Eentje stelt de doop van Jezus voor en een andere Maria die borstvoeding geeft. Gewoon in het openbaar in de kerk, daar deden ze in de 12e eeuw gelukkig niet moeilijk over. De stijl waarin de fresco’s geschilderd zijn vind ik heel mooi, met hun dikke lijnen doen ze tegelijkertijd denken aan een stripverhaal en aan moderne kunst. Ook vind ik het bijzonder dat de kleuren nog zo mooi zijn na 800 jaar.
Maar goed, je kunt niet voor altijd lekker warm en knus in het halfdonker in de benedenkerk blijven kijken, want je hebt nog de hele bovenkerk voor de boeg. In de bovenkerk liggen de relikwieën van de twee Christelijke martelaren waaraan de kerk gewijd is: San Fermo en San Rustico, twee broers uit Bergamo die volgens de legende in het jaar 304 in Verona op de oever van de Adige zijn gedood vanwege hun geloof. Waarschijnlijk is dit niet meer dan een legende en zijn Fermo en Rustico afkomstig uit Noord-Afrika, waar ze ook gestorven zijn. Dit weerhield bisschop Annone van Verona er echter niet van om in de 8e eeuw de relikwieën van deze twee heiligen over te kopen van de stad Trieste voor hun gewicht in goud. Uiteindelijk zijn de relikwieën overgeplaatst van de benedenkerk naar de bovenkerk, omdat ze anders gevaar liepen vanwege de regelmatige overstromingen van de Adige.
Een andere bijzonderheid van de bovenkerk is het houten plafond, dat qua vorm een beetje doet denken aan een omgekeerde scheepsromp. Hopelijk ben je niet bang aangelegd, want op sommige plekken lijkt het een beetje door te zakken. Als je goed kijkt kun je zien dat er in het plafond honderden kleine portretjes van heiligen zijn verwerkt. Het valt niet erg op, maar wat een werk moet dat zijn geweest! Maar eerlijk gezegd vind ik het plafond, hoe bijzonder het ook is, best wel lelijk en de rest van de bovenkerk kwam op mij ook over als een bij elkaar geraapt zooitje. Beeldhouwwerken, marmer, goud, hout, fresco’s, schilderijen en dat allemaal in alle kleuren van de regenboog in een niet al te grote ruimte. Mij werd het een beetje te veel.
In dit zooitje, dat vond ik dan wel weer leuk, zijn er o.a. drie grote zijkapellen waarvan de entrees eruit zien als Romeinse tempels met witte marmeren zuilen. Eentje is zelfs ontworpen naar het voorbeeld van een Romeinse ereboog die tegenwoordig naast Castelvecchio staat, de Arco dei Gavi. Deze zijkapel bevat ook nog eens de graftombes van de allerlaatste directe afstammelingen van Dante Alighieri, die stierven in de 16e eeuw. Dat is dan wel weer bijzonder, toch? Deze Capella Alighieri vind je direct rechts van het altaar.
Ben je benieuwd naar de San Fermo? Je kunt natuurlijk een keer langskomen in Verona, maar anders heb je altijd hier nog de virtuele tour.
Meer lezen over de grote kerken van Verona? Dat kan hier over San Zeno en hier over Santa Anastasia.
